Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Şırnak ili, bulunduğu konum itibariyle jeopolitik ve jeostratejik bir öneme sahiptir. Tarihsel süreç içerisinde büyük uygarlıkların kurulduğu bir bölgede olan Şırnak, farklı zamanlarda çeşitli uygarlıkların kültürlerinden etkilenmiş ve günümüze kadar gelen birçok farklı uygarlığın izlerini taşımaktadır. Çalışmamızın konusunu Şırnak-Silopi ilçesine bağlı Kösreli (Hassana) köyünde yer alan iki kilise oluşturmaktadır. Bu mimari eserlerin çalışmamızdan önce Sanat Tarihi Metodolojisi ile ele alınarak detaylı bir şekilde incelenmediği tespit edilmiştir. Yapıların bulunduğu köy Cudi Dağı’nın eteğinde olduğu için ulaşımı oldukça zor olup kiliselerin bulunduğu mevki zaman zaman özel güvenlik bölgesi içerisinde kalmaktadır.

Köy içindeki iki kiliseden biri olan Mor Muşe Mezarlık Kilisesi, 400’lü yıllarında inşa edildiği söylenilen bir Nasturi (Asuri) kilisesidir. İkinci kilise, bölgedeki ilk Protestan kiliselerinden biri olan Evangeleta kilisesidir. Yapının giriş kapısının sol üst köşesinde bulunan kitabesine göre bu yapı 1873 tarihinde yapılmıştır.

Bu çalışmayı yapmamızın ana nedenlerinden biri Silopi ilçesinde tespit edebildiğimiz aynı köyde iki farklı Hıristiyan mezhebine ait kiliselerin olması ve tek Protestan kilisesinin burada olmasıdır. Diğer önemli nedenlerden biri ise Protestan kilisesinin ilk defa tarafımızca incelenmesidir.

Çalışmamıza dahil edilen her iki kilisenin plan tipleri birbirinden farklıdır. Protestan Kilisesi, Süryani kiliselerinde yaygın olarak kullanılan Parokial plan tipinde, Nasturi (Asuri) kilisesi ise Nasturi kilisesi plan tipinde inşa edilmiştir.

Bu yapıların beden duvarları içten ve dıştan kaba yonu taş malzeme ile örülmüş, duvarların ortaları moloz taş malzeme ile kuvvetlendirilmiş ve dolgu duvar tekniği ile oluşturulmuştur. Süsleme açısından oldukça sadedir.

Kiliseler Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde karşımıza çıkan Süryani ve Nasturi kiliseleri ile plan ve süsleme açısından benzerlikler göstermesine karşın önemli mimari eserler bırakan Ermeni kiliseleri ile örtüşmemektedir.

Şırnak province, located in the Southeastern Anatolia Region, has a geopolitical and geostrategic importance due to its location. Şırnak, which is in a region where great civilizations were established in the historical process, has been influenced by the cultures of various civilizations at different times and carries the traces of many different civilizations that have survived until today. The subject of our study consists of two churches located in Kösreli (Hassana) Village of Şırnak-Silopi district. It has been determined that these architectural works were not examined in detail by considering them with the Art History Methodology before our study. Since the village where the structures are located is at the foot of the Cudi Mountain, it is very difficult to access, and the location of the churches is sometimes in the private security zone.

Mor Muse Graveyard Church, one of the two churches in the village, is a Nestorian (Assyrian) church said to have been built in the 400s. The second church is the Evangeleta church, one of the first Protestant churches in the region. According to the inscription in the upper left corner of the entrance door of the building, this building was built in 1873.

One of the main reasons why we did this study is that there are churches belonging to two different Christian sects in the same village that we could identify in the town of Silopi, and there is only one Protestant church here. Another important reason is that the Protestant church was examined by us for the first time.

The plan types of both churches included in our study are different from each other. The Protestant Church was built in the Parochial plan type, which is commonly used in Syriac churches, and the Nestorian (Assyrian) church was built in the Nestorian church plan type.

The main walls of these structures were built with rough cut stone material internally and externally, the middle of the walls were strengthened with rubble stone material and were formed with the infill wall technique. It is quite simple in terms of decoration.

Although the churches show similarities with the Syriac and Nestorian churches in the Eastern and Southeastern Anatolia Region in terms of plan and decoration, they do not overlap with the Armenian churches, which left important architectural works.